Interesse om de dialoog voort te zetten? Kom dan op 12 december naar het event “Whatever happened to racism in the Netherlands?” met key note sprekers Paul Gilroy, wethouder Andree van Es en Francio Guadeloupe en een bijdrage van NUC. Lees verder
Het gevaar van een eenzijdig verhaal
Als we slechts één kant van het verhaal over een persoon of land horen missen we het hele plaatje waardoor er misverstanden en negatieve beeldvorming, of stereotypen, kunnen ontstaan. Astrid Elburg begon haar bijdrage met een inspirerend TedX filmpje van Chimamamnda Adichie over het gevaar van een eenzijdig verhaal. Toen donkere vrouwen hun ongenoegen uitten over de film “Alleen maar nette mensen” werden ze niet gehoord en zoals vaker weggezet als kleinzerige slachtoffers. Toen socioloog Jan Dirk de Jong eigenlijk hetzelfde zei, maar dan als witte hoogopgeleide man, werd zijn stem wel gehoord. Waarom werd de stem van Jan Dirk de Jong wel gehoord en die van een grote groep donkere vrouwen niet? Volgens Astrid Elburg, de eerste spreker van de avond, geldt de vrijheid van meningsuiting voor sommige groepen meer dan voor anderen en dat heeft te maken met de ongeschreven regels van de Nederlandse samenleving, de zogenaamde ‘codes en de mores’. Door deze regels worden bepaalde groepen op subtiele manier uitgesloten, waardoor ze zich niet herkend noch erkend voelen in de Nederlandse samenleving. Hun stem wordt niet vertolkt in de media en ze worden vaak op een eenzijdige en negatieve manier in beeld gebracht. Helaas accepteren ze hun lot vaak en zwijgen. Het doel van deze avond was dan ook om oplossingen en nieuwe strategieën te vinden om met deze problematiek om te gaan.
Chimamanda Adichie: The danger of a single story
‘Nederland Wordt Beter’
Kno’Ledge Cesare, die het woord overnam van Astrid, is een voorbeeld van een persoon die de situatie niet accepteert en zijn mening duidelijk laat horen.
Met de campagne ‘Zwarte Piet is Racisme’ heeft hij het afgelopen jaar de discussie over dit fenomeen naar een hoger niveau weten tillen. Het onderwerp werd
niet altijd even goed ontvangen heeft tot veel discussie en veel aandacht geleid. Met zijn nieuwe initiatief ‘Nederland Wordt Beter’ beoogt hij zijn
steentje bij te dragen aan de omverwerping van ongelijkwaardigheid in onze samenleving. Hij is van plan door te strijden, zodat zijn kinderen niet dezelfde
strijd tegen racisme en discriminatie hoeven te voeren.
Fatsoen in een ongelijkwaardige samenleving
De laatste spreker , Jan Dirk de Jong, begon zijn inspirerende presentatie met de uitspraak “All people are equal, but some are more equal than others” en
zette deze citaat op wetenschappelijke wijze uiteen. Sociale uitsluiting, discriminatie en negatieve beeldvorming is vanuit een sociologische bril een
velvoorkomend fenomeen. Het zit in de menselijke natuur om bij een groep te willen horen en tegelijkertijd uniek te zijn en boven de groep uit te steken.
Deze dynamiek zorgt volgens hem in alle samenlevingen voor het ‘wij’ vs. ‘zij’ denken waarbij de ‘wij’ vaak de dominante groep is tegenover de kleine ‘zij
groep’. Financieel, sociaal en cultureel kapitaal, lees macht en status zijn ongelijk verdeeld tussen groepen in de samenleving. De dominante groep wordt
in Westerse samenlevingen gevormd door de ‘witte, hoogopgeleide mannen, zij bepalen dan ook de norm. Groepen met minder macht en status zoals de Surinaamse
en Marokkaanse gemeenschap worden dan ook in woord en beeld op een ongelijkwaardige manier behandeld en uitgebeeld in de samenleving waar Zwarte Piet en
‘Alleen maar nette mensen’ voorbeelden van zijn. Als ze emotie tonen wordt dit gezien als zwakte en als ze zich uitspreken tegen ongelijkwaardigheid worden
ze snel weggezet als ‘slachtoffers’. Volgens Jan Dirk de Jong moeten we binnen deze dynamiek ‘het spel leren spelen’ en uiteindelijk proberen het spel, of
het sociale systeem te veranderen. “Je bevindt je op een vage scheidslijn tussen buigen en knikken”, zei Jan Dirk de Jong. “Je moet je aanpassen om te
komen waar je wilt, maar tegelijk jezelf niet verliezen.” Volgens hem hoort in een samenleving met ongelijke groepen en ongelijkwaardige beeldvorming
fatsoen de norm zijn in de anonieme publieke ruimte, watbetekent dat er geen plaats hoort te zijn voor een ‘racistisch’ figuur als Zwarte Piet in de
publieke ruimte van de Nederlandse maatschappij.
Dialoog: we zijn te weinig zichtbaar
Tijdens de avond hebben we aan de hand van het model ‘inclusief denken 2.0’, van Kirsten Van den Hul en Jamila Aanzi, dialoog gevoerd. Uit de dialoog kwam
naar voren dan een groot deel van de aanwezigen Zwarte Piet racistisch vindt en zich gekwetst voelt door de beeldvorming van etnische minderheden in de
film ‘Alleen maar nette mensen’, maar dat de meerderheid onder de Nederlanders hier geen weet van heeft. Dit heeft er aan ten eerste mee te maken dat het
koloniale verleden in het Nederlandse onderwijs, en in de samenleving als geheel, onderbelicht blijft. Daarnaast heerst de gedachte dat discriminatie en
racisme in het ‘tolerante en eerlijke’ Nederland niet voorkomen. Verder bleek dat de groep – die negatieve beeldvorming, racisme en discriminatie ervaart –
niet zichtbaar genoeg is voor de dominante groep. Dit is o.a. zo, omdat mensen bang zijn zich te verzetten tegen het heersende gedachtegoed en zich te snel
neerleggen bij bepaalde zaken omdat ze denken dat het toch wel zal overwaaien, of omdat ze geloven er geen invloed op te kunnen hebben. Doordat deze
groepen ongehoord blijven, komt er geen positieve beeldvorming van hen tot stand, omdat dit nota bene hun eigen verantwoordelijkheid is.
De boodschap van de avond luidt: Overwin de angst die jou ervan weerhoudt tegen de dominante ideeën in te gaan. Je bent namelijk zelf verantwoordelijk voor
het produceren van positieve beeldvorming over jezelf en je groep. Zolang de groepen – die worden getroffen door ongelijkwaardige beeldvorming – zich niet
zichtbaar maken naar de dominante groep toe, zullen laatstgenoemden zich niet bewust worden van het kwetsbare karakter van hun doen en laten, waardoor
ongelijkwaardige beeldvorming, en daarmee ongelijkwaardige maatschappelijke posities, blijven voortbestaan. Het is tijd dat ook de Young professionals in
beeld komen en laten zien dat er meer in hun schuilt dan Rowanda’s en Davids.
Aangezien de dialoog zodanig uitliep, dat zelfs tot na sluitingstijd van de VU werd doorgediscussieerd, zal er zeker een vervolg komen.
***
Enkele dagen na de dialoog heeft de Amsterdamse wethouder Andree van Es openlijk uitgesproken dat Zwarte Piet een racistisch element van het Sinterklaas feest is.
‘Het Sinterklaasfeest is ooit begonnen zonder Zwarte Piet en het wordt tijd om ermee door te gaan zonder Zwarte Piet.’ Voor de Amsterdamse wethouder Andrée van Es staat vast dat de zwarte knecht van Sinterklaas zijn langste tijd heeft gehad. Daarmee is zij de eerste bestuurder in het land die openlijk afstand neemt van het fenomeen dat onlosmakelijk verbonden lijkt met het heerlijk avondje.
Bekijk hier de foto’s
